معروف‌ترين‌اثر باستاني‌ اردن‌ محلي‌ است‌ به‌نام‌ «پترا» كه‌ در سال‌ 1812 ميلادي‌، يك‌جهانگرد سوئيسي‌ به‌ نام‌ «جان‌ ژان‌ لودريك‌» در226 كيلومتري‌ جنوب‌ شهر «امان‌» مركز اردن‌،آن‌ را كشف‌ كرد.

پس‌ از آن‌، اين‌ كشف‌ باعث‌رونق‌ «پترا» شد و در دوره‌ معاصر جهانگردان‌بي‌شماري‌ در هتل‌هاي‌ مجهزي‌ كه‌ از سوي ‌وزارت‌ توريسم‌ احداث‌ شده‌ بود، اقامت‌ كردند;بخش‌ خصوصي‌ نيز با كوشش‌ فراوان‌ به‌ ارائه‌خدمات‌ گردشگري‌ پرداخت‌.

در زمان‌هاي‌گذشته‌ و بيش‌ از دو هزار سال‌ پيش‌، هنگام‌احداث‌ شهر پترا، موجودات قدرتمندی چون اجنه‌ ها یا سایر موجودات آسمانی به‌ انسان‌هاي‌ ساكن‌ آن‌منطقه‌ كمك‌ كردند.

شهر پترا دره‌ها و گذرگاه‌هاي‌ به‌ عمق‌2000متر و طول‌ يك‌ كيلومتر به‌ نام‌ «ضميق‌» ياتنگه‌، دارد. دانشمندان‌ دره‌هاي‌ عميق‌ باقي‌مانده‌، را از زمين‌ لرزه‌هاي‌ دوران‌ پيش‌ از تاريخ‌دانسته‌اند .

 در دو طرف‌ تنگه‌ «پترا» كتيبه‌هاي‌باستاني‌ حكاكي‌ شده‌ و صدها ساختمان‌، آرامگاه‌،سالن‌ و تالارهاي‌ تدفين‌ مردگان‌، معابد،پرستش‌گاه‌ها و تخته‌ سنگ‌هاي‌ كنده‌ كاري‌ شده‌از دوران‌هاي‌ گذشته‌ وجود دارد.

هنگام‌ طلوع‌ و غروب‌ آفتاب‌، سنگ‌هاي‌ قرمزشهر پترا با تغيير رنگ‌ مناظر زيبايي‌ را به‌ وجودمي‌آورند.در ارتفاعات‌ جبل‌ هارون‌، آرامگاه‌ هارون ‌برادر حضرت‌ موسي‌، قرار دارد.

آمفي‌ تئاتري‌ باضريحي‌ به‌ سبك‌ رومي‌ و با گنجايش‌ سه‌ هزار نفردر بخش‌ ديگر شهر واقع‌ است‌.

جهانگردان‌ براي‌ ديدن‌ اين‌ منطقه‌ به‌ اردن‌مي‌روند، منطقه‌اي‌ كه‌ داري‌ آب‌ و هواي‌ معتدل‌،چشم‌ اندازهاي‌ طبيعي‌، آثار تاريخي‌ ازرشمند وسواحل‌ زيبايي‌ عقبه‌، در كنار درياي‌ سرخ‌،بحرالميت‌، شن‌هاي‌سرخ‌ و روان‌ صحرا وصخره‌هاي‌ سر به‌ فلك‌ كشيده‌ مي‌باشد.

شهرباستاني‌ پترا ديرينه‌اي‌ بسيار قديمي‌ دارد.در سال‌ 106 بعد از ميلاد اين‌ شهر وارد مرحله‌اي‌جديد از تاريخ‌ شده‌ است‌ و «كورنليوس‌ پالما»فرماندار سوريه‌ به‌ شهر پترا پايتخت‌ «ناباتايي‌»يورش‌ برده‌ و آنجا را به‌ سرزمين‌هاي‌ تحت‌ سلطه‌روم‌ ضميمه‌ كرد و اين‌ سرزمين‌ را ايالت‌ عربي‌ روم‌ناميد.

اكنون‌ اين‌ شهر را شهر سنگي‌ گمشده‌ نام‌نهاده‌اند.

 در واقع‌ سازندگان‌ و ساكنان‌ اوليه‌ اين‌شهر مشخص‌ نيستند، اما عده‌اي‌ معتقدند موجودات‌ فضايي‌ و فرا زميني‌ اين‌ شهر سنگي‌ وصخره‌اي‌ را ساخته‌اند، زيرا در توان‌ بشر اوليه‌ وبدون‌ امكانات‌ نيست‌ كه‌ چنين‌ شهري‌ را بنا وطراحي‌ كرده‌ باشد، گرچه‌ عده‌اي‌ مي‌گويند: درزمان‌هاي‌ قديم‌ روايت‌ است‌ كه‌ «جن‌ها» به‌انسان‌ها در بالا بردن‌ اين‌ بنا كمك‌ كرده‌اند، اماعده‌اي‌ ديگر مي‌گويند: اگر اين‌ فرضيه‌ درست‌باشد، پس‌ فراعنه‌ هم‌ با كمك‌ اجنه‌ و موجودات‌فضايي‌ اهرام‌ خود را بنا نموده‌اند.

مرکز آثار باستانی
این شهر تمام سنگی، از سنگ های شنی وصخره های صحرایی تراشیده شده منحصر به فردتشکیل شده و یکی از جالب ترین معماری های قرن اول میلادی محسوب می شود. در آن دوران این شهر به خاطر واقع شدن در جاده ابریشم ازاهمیت خاصی برخوردار بوده است و اهمیت آن در واقع به خاطر ارتباط کشورهای آسیای مانند، چین و هند به کشورهایی چون یونان ،سوریه و مصر  . بوده است

 .البته تاریخچه این شهر به قبل از میلاد می رسد
طبق اسناد تاریخی، «کمبوجیه » شاه بابل پسر ارشد کورش بزرگ در سال ۵۳۰ قبل از میلادبعد از اینکه پدرش کشته شد، خود را شاه بزرگ کشورها نامید و برای لشکرکشی و حمله به مصرعازم جنگ شد. او در هنگام عبور لشکر از صحرای اردن از شهر سنگی عبور کرد و آنجا  .را مرکز آثارباستانی جهان نامید
خسرو، پادشاه ایران ، نیز بعد از حمله به خاک روم و تصرف انطاکیه، شهر سنگی پترا را تصرف کردو به این ترتیب تا مدت زیادی شهر  .پترا متعلق به ایران بود
پترا تاریخ باشکوه تبدیل شدن، قوم بیابان گردنبطی ها به شهر نشینان بود، که شهر خود را دردرون صخره ها ایجاد کرده و یکی از بزرگ ترین . .جامعه های شهری دوران باستانی را به وجودآوردند

آیا پترا شهر قوم ثمود است؟

وَثَمُودَ الَّذِینَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ ﴿۹﴾

و با ثمود همانان که در دره تخته‏سنگها را مى‏بریدند

سوره فجر آیه ۹

وَإِن یُکَذِّبُوکَ فَقَدْ کَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَعَادٌ وَثَمُودُ ﴿۴۲﴾

و اگر تو را تکذیب کنند قطعا پیش از آنان قوم نوح و عاد و ثمود [نیز] به تکذیب پرداختند (۴۲)

سوره حج آیه ۴۲

وَأَمَّا ثَمُودُ فَهَدَیْنَاهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمَى عَلَى الْهُدَى فَأَخَذَتْهُمْ صَاعِقَةُ الْعَذَابِ الْهُونِ بِمَا کَانُوا یَکْسِبُونَ ﴿۱۷﴾

و اما ثمودیان پس آنان را راهبرى کردیم و[لى] کوردلى را بر هدایت ترجیح دادند پس به [کیفر] آنچه مرتکب مى‏شدند صاعقه عذاب خفت‏آور آنان را فروگرفت (۱۷)

 سوره فصلت آیه ۱۷

 شهر تاریخی "پترا" در اردن محل زندگی قوم نبطیان یا انباط در 400 سال قبل از میلاد مسیح در دل کوه بوده است.

شگفتی این بنا در ایجاد محلی با تونلهای متعدد و اتاقهای پذیرایی در دل کوه است.این بنا گنجایش 4000  نفر مانند تئاترهای روم باستان در خود را دارد!

در پترا پایتخت نبطیان، که "ام الهه" نیز نام دارد، دو سیستم آبیاری و آبرسانی وجود داشته است!!!

(گفته می‌شود قوم ثمود که نام آنها در قرآن آمده اجداد نبطیان بوده‌اند.)

پترا در سال ‪۱۰۶تا ۳۲۴میلادی به دست رومیان افتاد و به یک شهر روم شرقی تبدیل شد اما در عصر اسلامی اهمیت زیادی به پترا داده نشد و پس از زلزله سال ۷۴۹ پترا بکلی فراموش شد و تا قرن ‪ ۱۷و ‪ ۱۸میلادی کاملا مفقود بود تا اینکه در سال ‪ ۱۸۱۲میلادی یک جهانگرد سوئیسی به نام جان لوودویک برگهارت که در مصر زبان عربی را آموخته بود با تغییر نام خود به "حاج ابراهیم" و به بهانه زیارت قبر هارون برادر حضرت موسی(ع) که در این منطقه قرار دارد ، یکی از صحرانشیانان عرب را ترغیب کرد تا شهر گمشده پترا را به او نشان دهد و توانست این شهر را دوباره کشف کند.

مهارت قوم ثمود در شهرسازی

حضرت صالح(ع) توانایی و مهارت قوم ثمود را در تراشیدن صخره‏ها و کوه‏ها، عنایت و فضل الهی می‏دانست و پیوسته این حقیقت را به آنان یادآوری می‏کرد. خداوند متعال می‏فرماید: «و تنحتون من الجبال بیوتاً قرهین». واژه «فرهین» در این آیه، دو گونه قرائت معتبر دارد: «فارهین» و «فرهین».

1 - «فارهین» جمع واژه «فاره» به معنای کسی است که کارها را با مهارت به انجام می‏رساند. قرآن کریم در این آیه قوم ثمود را به استادی در تراشیدن خانه‏ها ستوده است.

2 - «فرهین» جمع واژه «فره» به معنای شخص سرمست، سبک سر، رفاه طلب و اسراف کار است. اگر این واژه به این صورت قرائت شود، مفاد آیه، مذمت و نکوهش قوم ثمود را می‏رساند؛ چرا که آنان با ساختن خانه‏هایی استوار در دل کوه‏ها، سرمست و سبک سر شدند و در زندگی‏شان اسراف را در پیش گرفتند.

این دو معنا به ظاهر متناقض می‏نماید ولی در حقیقت چنین نیست. قوم ثمود از توانایی‏شان در تراشیدن خانه‏ها از سنگ، استفاده بهینه کردند؛ اما با به کارگیری آن در راه رفاه‏طلبی و سرمستی تباهش ساختند. همین امر سبب شد که قرآن کریم به نکوهش و مذمت آنان بپردازد.

آنان تا جایی پیشرفت کردند که در دشت‏های وسیع نیز کاخ‏هایی استوار بنا نهادند و حضرت صالح(ع) این امر را به قومش یادآور می‏شود: «واذکروا اذجعلکم خلفاء من بعد عاد و بوّأ فی‏الارض تتخذون من سهولها قصوراً و تنحتون الجبال بیوتاً فاذکروا ءالاء الله ولا تعثوا فی‏الارض مفسدین5 (و یاد آورید آن گاه که شما را از پس [قوم] عاد جانشین [آنها] کرد و شما را در این سرزمین جای داد که از جاهای نرم و هموار آن کاخ‏ها می‏سازید و کوه‏ها را برای ساختن خانه‏ها می‏تراشید؛ پس نعمت‏های خدا را به یاد آرید و در زمین به تبهکاری مکوشید)».

و در جای دیگر گفت: «هو أنشأکم من الارض و استعمرکم فیها6 (خداوند شما را از زمین [خاک] آفرید و شما را به آبادانی‏اش واداشت)».

موقعیت مکانی «الحجر»

سرزمین «الحجر»، اقامتگاه ثمودیان، در شمال غربی حجاز و در میان راه قدیمی که مدینه منوره را به سرزمین تبوک ارتباط می‏دهد، قرار دارد.

رسول خدا(ص) هنگامی که از مدینه به سوی سرزمین تبوک راه افتاد، در میانه راه به منطقه «الحجر» رسید. بخاری و مسلم به نقل از عبدالله بن عمر روایت کرده‏اند که او گفت: آنگاه که پیامبر خدا(ص) گروهی از مسلمانان را در سرزمین تبوک فرود آورد، آنان را به منطقه «الحجر» برد تا خانه‏های (سنگی) ثمودیان را نشانشان دهد. همراهان پیامبر(ص) از چاه‏های آبی که قوم ثمود در گذشته‏های دور از آنها می‏نوشیدند خود را سیراب کردند و از همان آب (برای پختن نان) خمیر فراهم ساختند و دیگ و پایه برپا کردند.

رسول خدا(ص) تا متوجه شد که چنین کردند، فرمان داد که آب درون دیگ‏ها را به روی زمین بریزند و خمیر را نیز خوراک شتران کنند. سپس به راه خود ادامه می‏دادند تا این که رسول خدا(ص) آنان را به نزدیک همان چشمه یا چاپ آبی رساند که ناقه صالح از آب آن می‏نوشید. در این هنگام پیامبر، همراهانش را از وارد شدن به اقامتگاه قومی که به عذاب و قهر الهی گرفتار آمدند، بازداشت و فرمود: بیم آن دارم که شما نیز مانند آنان گرفتار (عذاب الهی) شوید؛ پس به اقامتگاه آنان در نیایید».

این گزارش عبدالله بن عمر - که حدیث شناسان آن را از جمله روایات صحیح دانسته‏اند - دو مشخصه و ویژگی سکونتگاه ثمودیان را روشن می‏سازد: یکی این که محل اقامت آنان همان سرزمین «الحجر» است و در قرآن نیز آمده است. دیگر آن که حدود جغرافیایی سرزمین «الحجر» در میانه راه مدینه و تبوک قرار دارد. همچنین در این گزارش مشخص شده است آبی که ناقه صالح(ع) از آن می‏نوشید، در طول سالیان دراز هرگز خشک نشد و حتی در عصر پیامبر نیز دارای آب بوده که ایشان به همراهانش اجازه داده است تنها از آب آن بنوشند و استفاده دیگری نبرند.

مدائن صالح(ع) و سرزمین «العلا»

سرزمین «الحجر» از آغاز تاریخ (درخشان) اسلام تاکنون به عنوان «العلا» نام گرفته است. یاقوت حموی در معجم البلدان می‏نویسد: «العلا به ضم حرف عین و الف مقصور در پایان، نام مکانی در نزدیکی سرزمین وادی القری، میان راه حجاز تا شام، که رسول خدا(ص) هنگامی که به تبوک می‏رفت، در آنجا فرود آمد». این سرزمین را هم‏اکنون نیز به نام «العلا» می‏خوانند. در سرزمین «العلا» ناحیه‏ای کهن و باستانی واقع بود که اکنون به سبب ارتباطش با صالح پیامبر(ع)، آنجا را «مدائن صالح» می‏نامند.

آثار باستانی قوم ثمود در گذر ایام از میان نرفته است و برخی از خانه‏هایی که در دل صخره‏ها و کوه‏ها تراشیده بودند، پیوسته ماندگار بوده است و استادی و مهارت آنان در هنر شهرسازی از دقت‏های ظریفی که در ساخت این خانه‏ها به کار برده‏اند، نمودار است.

کسانی که آثار باستانی قوم ثمود را در ناحیه «مدائن صالح» سرزمین «العلا» از نزدیک مشاهده کرده‏اند، می‏گویند این آثار در زیبایی و استحکام، بر آثار باستانی همانند آن در سرزمین نبطی‏ها در جنوب اردن، برتری قابل توجهی دارد.

برخی مظاهر پیشرفت در میان قوم ثمود

قوم ثمود بنابر آیات قرآن علاوه بر تراشیدن خانه‏ها در دل کوهها به عمران و آبادانی دشت‏ها و زمین‏های هموار نیز می‏پرداختند: «و بوّأ فی‏الارض تتخذون من سهولها قصوراً...» و بدین سبب به اطمینان و آرامش خاطر دست یافته بودند: «و کانوا ینحتون من الجبال بیوتاً آمنین7 (و از کوه‏ها خانه‏ها می‏تراشیدند در حالی که ایمن و آسوده خاطر بودند)».

آنان در کشاورزی، بهسازی اراضی، استخراج آب و استفاده از محصولات زراعی و باغی، به سطح بالایی از پیشرفت رسیده بودند. قرآن کریم از لسان پیامبرش صالح(ع) این امر را به آنان یادآور می‏شود؛ آنجا که می‏فرماید: «أتترکون فی ماههنا ءامنین. فی جنت

به راستی با مشاهده تصاویر و نکاتی که بازدید کننده ها بیان نموده اند آیاباز هم تصور میشود که انسانهای ما قبل تاریخ (دوران بعد از طوفان نوح) قادر به ساختن اینچنین بنا های عظیمی آنهم با دانش و ابزار اولیه آن زمان شده اند؟ باور نکردنی نیست. منطقاْ بایستی موجودات توانمند و آگاه به دانش ساختمان سازی و سنگ تراشی (آنهم از نوع پیشرفته) در احداث این شهر دست داشته باشند. نکته قابل توجه اینکه ابعاد و اندازه های ستونها و دروازه ها بسیار بزرکتر از اندازه انسان امروزی میباشد. به نظر میرسد که استفاده کنندگان موجوداتی بزرگ اندام هم در میان این شهر در رفت و آمدبوده اند.

با مشاهده این بنا ها و همچنین هرمهای یزرگ و مهندسی ساز اهرام مصر انسان را برآن میدارد که ساخت آن را به خدای آسمانی و موجودات هوشمند فضائی  و یا اجنه ها و قومهای غول پیکر عاد و ثمود نسبت دهد.

دانش آبرسانی و کانال کشی ها و حفر چاه های آب بی نظیر و بسیار جالب توجه است.عبور جریان آب در این منطقه صحرائی نشان از پس ماند های طوفانی عظیم حکایت میکند که موجب سایش و ایجاد مسیر های جریان آب طی سالیان متمادی نیز میباشد.این آثار نشانه های معما های متعددی را در خود مخفی نموده است که امید است توسط محققین در آینده نزدیک کشف و اعلام عمومی گردد.